در سوم مرداد ماه و همچنین پنجم مرداد ماه سال 1401 یادداشت من با عنوان( مجازات جایگزین حبس) به ترتیب در روزنامه های جوان و همشهری چاپ شد.
از نوآوری های قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مجازات جایگزین حبس است که قبل از سال 92 با تکیه بر اصل شخصی بودن مجازات ها و با توجه به آثار زیانبار مجازات حبس که دامنه آن آینده محکوم و خانواده او را در بر می گیرد و هزینه بسیاری برای دولت دارد، مجارات های جایگزین حبس را تصویب کرده که شامل دوره مراقبت،خدمات عمومی رایگان،جزای نقدی،جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است و در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف مجازات با ملاحظه نوع جرم،سن،مهارت،شخصیت و سابقه مجرم و وضعیت بزه دیده تعیین و اجرا می شود.
بر اساس یافته های کیفرشناسی،حبس آثار مخربی بر فرد خواهد داشت و ضرر آن از سودش بیشتر است،به خصوص در مورد محکومین بدون سابقه و اطفال بزهکار،نحوه نگهداری زندانیان،فساد در زندان،رعایت نشدن بهداشت در زندان و اشباع زندان ها کمکی به بازپروری شخصیت محکوم و اطرافیان او،همچنین بر سلامت جامعه از لحاظ جرم شناسی،جامعه شناسی و روانشناسی خواهد داشت.
حال با توجه به تصویب این قانون از سال 92 مجازات های جایگزین حبس برای برخی مرتکبان جرایم عمدی و غیرعمدی با حبس 3 ماه تا 2 سال در نظر گرفته می شود.هر چند که تنها تصویب قانون کافی نیست و پیگیری وضعیت محکومان به حبس و جایگزین حبس و بررسی های تخصصی در مورد نتایج حاصله از صدور حکم گام بعدی برای اصلاح مجرمان به شمار می رود.مطابق آمارهای اعلام شده تاکنون در مورد صدور احکام جایگزین حبس و در راستای کاهش جمعیت کیفری و مجازات حبس،از تیر 1400 تا پایان خرداد 1401، 2309رأی جایگزین حبس در استان هرمزگان صادر شده که 2 هزار و 123 نفر از آنها محکوم به جزای نقدی،94 نفر از آنها ملزم به انجام خدمات عمومی رایگان،64 نفر جزای نقدی،11 نفر محروم از حقوق اجتماعی و همچنین 8 نفر از آنها دوره مراقبت را سپری می کنند.یکی از تدابیر در نظر گرفته شده در این استان استفاده حد اکثری از پابندهای الکترونیکی 1392 است که سبب رسیدن به نتایج موثرتری نسبت به مجازات زندان شده است.هم اکنون تعداد216 دستگاه پابند الکترونیک،در این استان،نصب و به صورت مستمر تحت نظارت و رصد سیستمی است؛همچنین تعداد132 دستگاه پابند الکترونیک نیز اجرا و محکومان پس از اجرای کامل حکم و سپری شدن مدت محکومیت،آزاد شده اند.
همچنین در استان آذربایجان شرقی در 3 ماه اول سال 1400 در دادگستری استان آذربایجان شرقی،تعداد 2654 فقره رأی مجازات جایگزین حبس صادر شده است. ظرفیت 6 ماه اول سال 1400 برای اجرای مجازات های حبس ویژه استفاده از خدمات عمومی رایگان در کل استان آذربایجان شرقی 549 نفر بوده است و تعداد 2654 فقره رأی مجازات جایگزین حبس صادر شده است.2658 فقره رأی مجازات جایگزین حبس از نوع جزای نقدی و الزام به خدمات عمومی رایگان صادر شده که میزان مجازات های مفید از نوع خدمات عمومی درصد خیلی کمی از آنها را به خود اختصاص داده است.
دراستان قزوین بیش از 18 هزار رأی جایگزین حبس در 9 ماهه ابتدایی سال جاری صادر شد.همچنین در استان فارس صدور 8 هزارو484 حکم جایگزین حبس در سال گذشته 22 درصد از مجازات های حبس را به احکام جایگزین اختصاص داد.از نکات قابل ذکر اجرای مجازات جایگزین حبس بر اساس تصمیم گیری های مناسب قضات است،چرا که بزهکارانی در جامعه وجود دارند که صدور حکم جایگزین صرفا کمکی خواهد بود برای سوء استفاده و ارتکاب آسان تر جرم توسط آنها. البته این مسئله توسط قانونگذار پیش بینی شده و صدور مجازات جایگزین حبس شرایط خاصی را می طلبد و نظر قضات،تحقیق و کسب اطلاعات در مورد متهم قبل از صدور حکم تأثیر دو چندان در این زمینه خواهد داشت.
با توجه به مطالب ذکر شده می توان نتیجه گرفت که از دیرباز هدف مجازات تأدیب و اصلاح مجرمین بوده اما با توجه به تحقیقات به عمل آمده مجازات حبس در راه رسیدن به این هدف چندان موفق نبوده کما اینکه اصلاح و بازپروری مجرمی که سال های طولانی از عمر خود را در زندان در کنار مجرمین دیگر سپری کرده و حتی در مواردی از سنین پایین در زندان بوده و به نوعی شخصیت اش در زندان شکل گرفته بسیار دشوار و حتی غیرممکن هم باشد.
صفحه رسمی نویسنده: fatemeh.roghani73
